เคยสังเกตไหมครับว่า แคคตัสหรือไม้กราฟต์ ที่เราปลูกหลายๆ ต้นทำไมเลี้ยงมาตั้งนานแล้วก็ยังไม่โต บางต้นกลับฟีบ เหี่ยว หรือถ้าซ้ำร้ายหนักกว่านั้นก็คือ น้องของเรากลับดาว (ตาย) ไปเลย ทั้งๆ ที่พอตรวจต้นแล้ว ก็ไม่มีแผลหรือแมลงอะไรเลย ปัญหานี้เราอาจมองไม่เห็นฮะ เพราะว่ามันอยู่ภายในดิน ซึ่งก็คือ “ราก” นั่นเอง
แม้ว่าแคคตัสจะได้รับแสงแดด น้ำ และดินที่เหมาะสมแล้ว แต่ถ้าระบบรากของไม้ไม่สมบูรณ์ ก็จะทำให้ไม้ของเรามีปัญหาในการดูดน้ำและสารอาหารก็เป็นได้ แต่เราสามารถตรวจสอบความสมบูรณ์ของรากได้ หากพบว่ารากมีปัญหา และแก้ไขโดยการ “ตัดแต่งราก” เพื่อทำให้ไม้ของเราเติบโตแข็งแรงต่อไป จะทำยังไง ไปดูกันฮะ
วิธีการตัดแต่งราก
การตัดแต่งราก คือการตัดแต่งเอารากที่ตายแล้วหรือรากเก่าที่ดูดสารอาหารได้ไม่ดีหรือรากที่เป็นโรคออก เพื่อให้รากใหม่งอกออกมาเพื่อหาอาหารแทนอันเก่า โดยวิธีการทำไม่อยากครับ เริ่มจาก
- นำแคคตัสหรือต้นไม้ออกมาจากกระถาง ล้างดินที่รากออก ด้วยการเปิดก๊อกน้ำรดที่ดินเบาๆ จากนั้นใช้มือเขี่ยดินออกให้เห็นรากแก้ว (เส้นหนาๆ) และรากฝอย (เส้นเล็กๆ บางๆ)
- จากนั้นใช้กรรไกรที่คมตัดรากฝอยหรือรากแขนงออกจนเหลือแต่รากแก้ว โดยตัดให้เหลือความยาวประมาณ 1 – 2 เซนติเมตร
- หลังจากตัดแต่งรากแล้ว ยังไม่ควรนำแคคตัสหรือไม้ของเราไปลงปลูกในดินทันที เพราะแผลที่รากยังไม่แห้ง หากนำไปปลูกทันทีอาจทำให้ติดเชื้อโรคที่ปะปนอยู่ในดิน ทำให้รากเน่าและตายได้ ควรนำไม้ไปพักอย่างน้อย 3 – 7 วันก่อน เพื่อรอให้แผลที่รากแห้ง
- เมื่อผ่านไป 3 – 7 วัน รากแห้งแล้ว ให้นำไม้ของเราไปลงปลูกในดิน ใส่สตาร์เกิลจี และ ปุ๋ยออสโมโค้ท ได้ตามปกติ
- นำต้นไม้ไปวางในที่ๆ ไม่โดนแสงแดดโดยตรง ไม่เช่นนั้นไม้ของเราจะไหม้ตายได้ ควรจะวางไว้ในที่โดนแสงแดดรำไร หรือพรางด้วยสแลนประมาณ 60% – 80% ในช่วงสัปดาห์แรก หลังจากนั้นค่อยทำการปรับมาเป็น 50% เนื่องจากรากของไม้ยังไม่แข็งแรงทนความร้อนไม่ได้
- ในช่วง 4 – 5 วัน งดรดน้ำหลังจากตัดแต่งรากใหม่ๆ หลังจากนั้นรดสัปดาห์ละครั้งหรือรดน้ำให้ดินชุ่มๆ พอครบ 1 เดือนแล้วให้กลับมารดน้ำแบบปกติได้เลย
- หลังตัดแต่งรากแล้วลงปลูกแล้ว ช่วงแรกจะพบว่าต้นยังไม่มีการเปลี่ยนแปลง เป็นเรื่องปกตินะครับ ต้องรอให้รากใหม่งอกออกมาหาอาหาร และนำสารอาหารในดินไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของต้น เพื่อชดเชยในช่วงที่รากยังไม่แข็งแรงเสียก่อน
ปัญหาที่เกิดจากราก
- รากเก่าที่ไม่สามารถดูดซึมน้ำและสารอาหารได้เต็มที่ ทำให้แคคตัสชะงักการเจริญเติบโต
- แคคตัสหรือไม้ของเรามีอาการต้นเหี่ยวยุบ พอตรวจสอบที่ต้นแล้วก็ไม่พบว่าเป็นโรคหรือแมลงรบกวนใดๆ ก็มีความเป็นไปได้ว่ารากของต้นไม่แข็งแรงหรือรากอาจจะเป็นปม(พบในตอลูกผสม)ทำให้ไม่สามารถดูดสารอาหารในดินได้
- ลืมใส่สตาร์เกิลจี จึงทำให้โดนเพลี้ยแป้งเล่นงานที่รากทำให้ไม้ของเราป่วยและชะงักการเจริญเติบโต
- เกิดการเน่าหมักหมมในดิน ซึ่งอาจจะนำพาแมลงมากัดกินรากที่เน่า หรือมีโอกาสทำให้เกิดเชื้อราในดิน
- การรื้อกระถางออกมาอาจจะส่งผลกระทบกับรากของแคคตัส และถ้าเราไม่มีการตัดแต่งรากก่อนนำไม้ลงปลูก อาจส่งผลให้รากฝอยมีโอกาสตาย
ข้อดีของการตัดแต่งราก
- รากใหม่ที่งอกออกมาใหม่จะแข็งแรงและหาอาหารดีกว่ารากเก่า
- เพื่อตรวจสอบระบบราก ว่ามีโรคหรือแมลงรบกวนแคคตัสหรือไม้ของเราหรือไม่
- เป็นการกระตุ้นให้แคคตัสสร้างรากใหม่ที่แข็งแรง แทนรากเก่าที่มีการเสื่อมสภาพ เมื่อมีตัดแต่งรากส่งผลให้การดูดซึมอาหารไปเลี้ยงต้นทำได้ดียิ่งขึ้น
เมื่อไหร่ถึงควรตัดแต่งราก?
- รากของแคคตัสยาวมากจนทะลุกระถาง ควรจะนำมาตัดแต่งรากให้สั้นเพื่อที่จะช่วยให้รากใหม่หาอาหารได้ดีขึ้น
- เมื่อดินที่ใช้มานาน จนแทบไม่เหลือสารอาหารใดๆ ในดิน ก็ถือโอกาสทำการตัดแต่งรากไปในตัวเพื่อทำให้แคคตัสของเราเติบโตได้ดียิ่งขึ้น
- เมื่อเพื่อนๆ CF หรือซื้อแคคตัสต้นใหม่มาในแบบทั้งกระถางหรือล้างราก (รื้อดินถอดกระถางส่งมา) ควรล้างดินเก่าออก เพื่อตรวจสอบรากอย่างละเอียดทุกครั้ง เนื่องจากเราไม่รู้เลยว่าดินที่ทางร้านใช้นั้นใช้มานานแค่ไหนแล้ว ดินที่ใช้มีแมลงหรือเชื้อโรคติดมาด้วยไหม หลังจากนั้นควรตัดรากเก่าออกเพื่อลดความเสี่ยงที่รากเก่าติดโรคมา
- หากเพื่อนๆ มีการขายแคคตัสหรือไม้แบบออนไลน์แล้วทำการส่งแบบล้างราก (รื้อดินออกจากกระถาง) ก็ทำการตัดแต่งรากเพื่อง่ายต่อการทำความสะอาดรากและง่ายต่อการแพ็คส่งให้ลูกค้า
แนะนำเพื่อนๆ ให้หมั่นตรวจสอบระบบรากของแคคตัสหรือไม้ของเราว่ายังสุขภาพดีอยู่ไหม? และหากเป็นไปได้ควรจะทยอยตัดแต่งรากทุกต้น เพื่อที่จะทำให้ไม้ของเราโตเร็วและสุขภาพแข็งแรงยิ่งขึ้น เพียงเท่านี้แคคตัสก็จะอยู่กับเราไปได้อีกนานแสนนาน และออกดอกให้เราได้เชยชมด้วย 🌼